Monumento pastor

Castellano

Pictograma de accesibilidad visual

Accesibilidad visual

El origen del pastoreo en Tierras de Iranzu es antiguo. Los pueblos situados al pie de la Sierra de Urbasa-Andia han aprovechado tradicionalmente los pastos de las cumbres en verano y las fértiles tierras del valle, desarrollando   una economía ganadera y agrícola, en la que el pastoreo de la oveja latxa ha jugado un papel relevante. En la chabola, la mujer tras el ordeño de las ovejas, entre cuajo y suero, elaboraba ese riquísimo queso que sería el sustento del año y que ellas comercializaban en otros pueblos.

En la actualidad, las mujeres representan un porcentaje elevado de la fuerza de trabajo en sectores como la sanidad o la educación, siendo minoritaria su presencia en el sector primario. Por otro lado, las diferencias en los niveles de educación se han reducido, tendiendo las mujeres a niveles de educación más altos prevaleciendo, aun y todo, una brecha de género a nivel salarial, responsabilidad, reparto de cargas, etc. Esto ha obligado a las mujeres en el mundo rural a reinventarse, siendo ellas las principales promotoras de ciertas actividades económicas. En Tierras de Iranzu, la mayoría de alojamientos rurales y las 6 queserías son gestionadas por  mujeres.

  • Quesería Susperregui:  Abárzuza. 686217050 / 948520039
  • Quesería Urrizaga: Abárzuza.  677408635 / 948520109
  • Quesería Aramendia:  Azcona. 948542020 / 652499008
  • Quesería Aldaia: Lezaun.  619077580 / 948542273
  • Quesería Lezaun Gazta: Lezaun.  606534997 /627351587
  • Quesería Axuribeltz: Iturgoien. 619402384/ 948 357103
La imagen está en blanco y negro y podemos observar que se trata de una imagen antigua. Se trata de una fotografía de una mujer y un hombre, vestidos de caseros. Se observa que la mujer trabaja en el campo ya que está realizando alguna tarea mientras se dirige a él, vestida con una falda blanca, toquilla y un pañuelo blanco en la cabeza. El hombre, mira al frente con un cigarrillo en la boca.
Fototeca de Navarra
Fotografía de una mujer en frente de una quesería. La mujer mira hacia nosotros sonriente, mientras acaricia un ternero que se sitúa a su derecha. Detrás de ella se observa la quesería, una granja de dos bloques que se sitúa en una colina.
Fototeca de Navarra
Pictograma de Lectura Fácil

Lectura fácil

Recuerda que estás en un punto
del camino Emakumeen memoria
que en castellano quiere decir
memoria de las mujeres.

En cada punto te explicamos
la importancia de las mujeres
en la historia y cultura de Tierras de Iranzu.

Este camino está en Tierras de Iranzu.
Tierras de Iranzu es una zona de Navarra.

En este mapa de Navarra
puedes ver en color amarillo
la zona Tierras de Iranzu.

El Monumento Pastor

El pastoreo era muy importante
en Tierras de Iranzu,
sobre todo, el pastoreo de la oveja latxa
que es un tipo de oveja de Navarra y País Vasco.
Recuerda que el pastoreo es
cuidar y dar de comer a los animales en los prados.

Las mujeres ordeñaban las ovejas.
Después, en las cabañas que había en los montes
hacían los quesos.
Con estos quesos comían en la familia
durante todo el año.
Las mujeres también vendían los quesos
en los pueblos cercanos.

Hoy en día las mujeres tienen trabajos muy diferentes
como por ejemplo en la sanidad, la educación y otros muchos más.

Pero no hay muchas mujeres
que trabajen en el campo.

En esta foto puedes ver a una mujer
que trabaja en el campo.

Fototeca de Navarra

Las mujeres de hoy en día
han estudiado más que las de hace años.
Pero, aunque tienen más estudios
ganan menos que los hombres
y sus trabajos son de menos responsabilidad.

Muchas mujeres que viven en el campo
han creado sus puestos de trabajo cerca de sus casas
para no tener que irse a la ciudad.
Por ejemplo, poniendo alojamientos rurales
o creando queserías,
que son lugares donde se hacen los quesos.

La mayoría de los alojamientos rurales
y las 6 queserías de Tierras de Iranzu
están dirigidas por mujeres.

En esta foto puedes ver
una quesería.

Fototeca de Navarra

Datos de las queserías:

1. Quesería Susperregui

            Lugar: Abárzuza

            Números de teléfono: 686217050; 9485 20039

2. Quesería Urrizaga

Lugar: Abárzuza

Números de teléfono: 677408635; 9485 20109

3. Quesería Aramendía

Lugar: Azcona

Números de teléfono: 948 542020; 652499008

4. Quesería Aldaia

Lugar: Lezaun

Números de teléfono: 619077580; 9480542273

5. Quesería Lezaun Gazta

Lugar: Lezaun

Números de teléfono: 606534997; 627351587

6. Quesería Axuribeltz

Lugar: Iturgoien

Números de teléfono: 619402384 / 948357103

Pictograma de vídeo signado y subtitulado /

Video signado, subtitulado y locutado

Euskera

Ikusizko irisgarritasunaren piktograma

Ikusmen irisgarritasuna

Artzaintzaren jatorria aspaldikoa da Irantzuko Lurretan. Hala, Urbasa-Andia mendilerroaren oinean dauden herriek aprobetxatu izan dituzte udan gailurretako larreak eta haraneko lur emankorrak. Hortaz, abeltzaintza eta nekazaritza ekonomia garatu dute eta bereziki garrantzitsua izan da ardi latxaren artzaintza. Etxolan, emakumeak, ardiak jetzi ondoren, gatzagi eta serum artean, urteko elikagai izango zen eta beste herri batzuetan merkaturatzen zuten gazta bikain hori egiten zuen.

Gaur egun, emakumeak, langileen ehuneko handia dira osasungintza edo hezkuntza bezalako sektoreetan, baina gutxiengoa dira lehen sektorean. Bestalde, hezkuntza mailan aldeak murriztu diren arren, eta joera izanik ere emakumeek hezkuntza maila altuagoa izatea, halere, soldatetan genero-arrakala nagusitzen da, laneko erantzukizun-postuetan, etxeko lan-banaketan eta abarretan bezalaxe. Hori dela eta, landa-munduko emakumeek beren burua berrasmatu behar izan dute, eta haiek izan dira jarduera ekonomiko jakin batzuen sustatzaile nagusiak. Irantzuko Lurretan, landa-ostatu gehienak eta 6 gaztandegiak emakumeek kudeatzen dituzte.

  • Susperregui gaztandegia: Abartzuza. 686217050 / 948520039
  • Urrizaga gaztandegia: Abartzuza. 677408635/948520109
  • Aramendia gaztandegia: Aizkoa. 948542020/652499008
  • Aldaia gaztandegia: Lezaun. 619077580/948542273
  • Lezaun Gazta gaztandegia: Lezaun. 606534997/627351587
  • Axuribeltz gaztandegia: Iturgoien. 619402384/948 357103
Irudia zuri-beltzean dago eta nahiko zaharra dela esan dezakegu. Emakume baten eta gizon baten argazkia da, biak, baxerritarrez jantzita daude. Ikusten denez, emakumeak landan eğiten du lan, zereginak eğiten ari baita gona eta zapi zuria jantzita. Gizonak guregana begiratzen du zigarroa ahoan duela.
Nafarroako Fototeka
Emakume baten argazkia gaztandegi baten aurrean. Emakumeak irribarrez begiratzen gaitu, bere eskuinaldean kokatuta dagoen txahal bat laztantzen duen bitartean. Haren atzean gaztandegia ikus daiteke, muino batean kokatuta dagoen bi blokeko baserria.
Nafarroako Fototeka
Irakurketa Errazako piktograma

Irakurketa Erraza

Gogoratu Emakumeen memoria bideko
puntu batean zaudela.

Puntu bakoitzean
Irantzuko lurren historian  eta kulturan
emakumeek izan zuten garrantzia azaltzen dizugu.

Bide hau Irantzuko lurretan dago.
Irantzuko lurrak Nafarroako zonalde bat da.

Nafarroako mapa honetan
horiz ikus dezakezu
Tierras de Iranzu eremua.

Artzainari monumentua

Artzaintza oso garrantzitsua zen
Irantzuko lurretan
batez ere ardi latxaren abeltzaintza.
Ardi latxa Nafarroako eta Euskadiko ardi mota bat da.
Gogoratu artzaintza
zelaietan animaliak zaintzea eta jaten ematea dela.

Emakumeek ardiak jetzi egiten zituzten
hau da, esnea ateratzen zieten.
Gero, mendietan zeuden etxoletan
gaztak egiten zituzten.
Gazta hauekin
familian urte osoan zehar jaten zuten.
Emakumeek baita
gazta hauek inguruko herrietan saltzen zituzten.

Gaur egun emakumeek oso lan ezberdinak dituzte,
adibidez osasungintzan, hezkuntzan eta bestelako leku askotan.

Baina ez daude emakume asko
Landa eremuan lan egiten dutenak. 

Argazki honetan
landa eremuan lan egiten duen
emakume bat ikus dezakezu.

Nafarroako fototeka

Gaur egungo emakumeek
antzinako emakumeek baino gehiago ikasi dute.
Baina ikasketa gehiago dituzten arren
gizonek baino gutxiago irabazten dute
eta haien lanak ardura gutxiagokoak dira.

Landa eremuan bizi diren emakume askok
haien lan postuak haien etxeetatik gertu sortu dituzte
hirira joan behar ez izateko.
Adibidez, landa ostatuak jarriz
edo gaztandegiak sortuz
hau da, gaztak egiten diren lekuak sortuz.

Landa ostatu gehienak
eta Irantzuko lurretako 6 gaztandegiak
emakumeek zuzentzen dituzte.

Argazki honetan gaztandegi bat
ikus dezakezu.

Nafarroako fototeka

Gaztandegiei buruzko datuak:

1. Susperregui Gaztandegia

            Lekua: Abartzuza

            Telefono zenbakiak: 686217050; 9485 20039

2. Urrizaga Gaztandegia

Lekua: Abartzuza

Telefono zenbakiak : 677408635; 9485 20109

3. Aramendía Gaztandegia

Lekua: Aizkoa

Telefono zenbakiak : 948 542020; 652499008

4. Aldaia Gaztandegia

Lekua: Lezaun

Telefono zenbakiak : 619077580; 9480542273

5. Lezaun Gazta Gaztandegia

Lekua: Lezaun

Telefono zenbakiak : 606534997; 627351587

6. Axuri beltz Gaztandegia

Lekua: Iturgoien

Telefono zenbakiak : 619402384; 948 357103

Zeinuzko eta azpititulatutako bideo-piktograma

Zeinuzko eta azpititulatutako bideoa